ارزیابی و بررسی اقتصادی سیستمهای ساختمانی به صورتی که مزایا و معایب آنها را در مقایسه با روشهای متداول سنتی با سایر شیوههای صنعتی مشخص نماید، به عوامل متفاوتی بستگی دارد. چنین مقایسهای را نمی توان تنها با بررسی یک عامل با شاخص انجام داد. از این رو ابتدا شاخصهای مهم و اساسی برای ارزیابی و مقایسه اقتصادی سیستم LSF با سایر سیستم ها معرفی شده و وضعیت کلی و عمومی این سیستم در مقایسه با سایر سیستمها از دیدگاه هر عامل با شاخص بررسی میگردد.
2 - ۴ - 4 بهینه کردن مصرف مصالح و فرآوردهها
یکی از ویژگیهای مهم سیستم ساختمانی LSF استفاده بهینه از مصالح ساختمانی است که علاوه بر اقتصادی کردن ساختمانسازی، امکان سبک سازی ساختمان را نیز فراهم میآورد و از آنجایی که نیروی جانبی زلزله وارد بر سازه ارتباط مستقیم با وزن سازه دارد، سبک سازی باعث عملکرد بهتر سازه و افزایش مقاومت در برابر زلزله میشود علاوه بر آن، یکی از مهمترین دلایل رشد و توسعه این سیستم، فوائد زیست محیطی آن میباشد. زیرا این سیستم بر اساس صرفه جویی مصالح ساختمانی از طریق حذف جزئیات اجرایی اضافی و همچنین امکان نگهداری بنا با حداقل هزینه شکل گرفته است. مصالح اصلی سیستم LSF، فولاد است که بدلیل اینکه اکثر اتصالات در این سیستم پیچی میباشند، قابل بازیافت و استفاده مجدد مخصوصا در هنگام ایجاد تغییرات در بنا بوده و این موضوع باعث صرفه جوئی در استفاده از مواد اولیه خواهد بود. جنبههای متفاوت ویژگی بهینه بودن مصرف مصالح را میتوان به صورت زیر بیان نمود:
الف) تاثیر کاربرد سیستم ساختمانی بر وزن ساختمان
در صنعتی سازی ساختمان یکی از اصلی ترین مسائل که باید مورد توجه قرار گیرد سبک سازی است. این مورد علاوه بر اسکلت سازه باید در سایر موارد اجرایی نیز در نظر گرفته شود دیوارها در این سیستم سازهای غالبا از گچ برگ ساخته میشوند. وزن این دیوارها بین 30تا۴۰ کیلوگرم بر متر مربع بوده که در مقایسه با دیوارهای آجری و بلوک سفالی به مقدار قابل توجهی سبکتر است. این نوع دیوار علاوه بر ارتقاء ویژگیهای فنی از نظر عایق صوتی و حرارتی، موجب کاهش مصرف مصالح و درنتیجه کاهش وزن ساختمان میگردد.
ب) وضعیت مصرف مصالح ساختمانی
یکی دیگر از تفاوتهای مهم سیستم LSF با انواع ساخت و ساز رایج در کشور نیاز محدود آن به نازک کاری میباشد. در روشهای سنتی متداول ساختمانسازی در کشور، مقدار قابل توجهی از مصرف ملات گچ و خاک برای بدست آوردن سطوح صاف میباشد. در صورتیکه ساخت و ساز به روشهای صنعتی و بویژه در سیستم LSF از این جهت نیز سادهتر از روشهای رایج ساختمانسازی در کشور بوده و به دلیل استفاده از تخته گچی برای پوشش دیوارها، غالبا نازک کاری داخلی دیگری موردنیاز نیست. این امر نیز نشان دهنده بهینه بودن مصرف مصالح در این سیستم میباشد.
ج) شعاع حمل و نقل اقتصادی مصالح
المانهای سازهای (استاد، تراک ورانر) و المانهای غیر سازهای (تختههای گچی، عایق ها نماهای پیش ساخته ) در این سیستم به صورت مجزا تولید میشوند و دارای حجم بسیار کمی بوده و در حمل و نقل، اتلاف یا آسیب پذیری کمی دارند. علاوه بر آن سبک بودن این اجز نیز موجب می شود میزان قابل توجهی از آنها را بتوان با امکانات موجود حمل نمود. از این رو حمل و نقل این سیستم در مقایسه با سیستمهای متداول بنایی و سیستمهای صنعتی سنگین سادهتر بوده و تا شعاع ۲۰۰ کیلومتر نیز اقتصادی است.
۲ - ۴ - ۲ صرفه جویی در زمان
بدلیل امکان ارائه نقشههای اجرائی دقیق و تولید اجزای سیستم در کارخانه، و همچنین سهولت نصب قطعات، اجرای این سیستم نسبت به شیوههای بنایی از سرعت و کیفیت بالاتری برخوردار است. در نتیجه امکان بازگشت سریعتر سرمایه و درنتیجه بازده اقتصادی بیشتر وجود دارد. در شرایط کنونی، محاسبه دقیق مبتنی بر میزان نیروی انسانی مورد نیاز برای ساخت و نصب این سیستم در کشور صورت نگرفته است. نتایج تحقیقی که در کشور انگلستان بر روی دو پروژه مشابه که یکی به روش LSF و دیگری به روش بنایی ساخته شده بودند، نشان میدهد که ساختمانهای ساخته شده به روش LSF ۳۶ ٪ سریعتر اجرا شده اند و آغاز فروش آنها
۲9 ٪ زودتر بوده است. مهمترین دلایل سرعت قابل ملاحظه در اجرای این سیستم ساختمانی به شرح زیر است
الف) نوع و مقدار نیاز به ابزارها و امکانات اجرایی
بدلیل سبک بودن قطعات سیستم، ماشین آلات سنگین برای اجرای آن مورد نیاز نمی باشد. مهمترین ابزار و ماشین آلات مورد نیاز برای نصب سیستم LSF در کارگاه، انواع مته های برقی، تفنگهای شلیک میخ، بالابر و ارههای برش فولاد وبرش تختههای ساختمانی (نظیر تخته گچی) میباشند. این امر موجب میشود برخی مشکلات اجرایی که در سیستمهای صنعتی سنگین و حتی در شیوههای بنایی وجود دارد، در این سیستم بسیار کمتر مشاهده شود.
ب) امکان موازی کردن فعالیتها در روند اجرای ساختمان
اوت ساختمان از جمله نازک کاریها و تاسیسات استفاده از اتصالات خشک و مجزابودن قطعات، وهمچنین به دلیل امکان برپایی بخشهای متفاوت ساختمان مستقل از یکدیگر در این سیستم، امکان موازی کردن بسیاری از فعالیتها ویا حتی حذف برخی عملیات متداول در روشهای سنتی وجود دارد. به عنوان مثال همان گونه که عنوان شد یکی از تفاوتهای مهم سیستم LSF با انواع ساخت و ساز رایج در کشور، نیاز محدود آن به نازک کاری میباشد. این امر علاوه بر آنکه در افزایش سرعت اجرا نقش دارد موجب کاهش اتلاف مصالح نیز میشود و یا کارگذاری سیستمهای تاسیساتی در این سیستم بدون نیاز به عملیات تخریب سایر اجزا(که در روشهای سنتی متداول است) انجام میپذیرد.
ج) میزان نیاز به عملیات فرآوری مواد و مصالح در کارگاه ساختمانی
از آنجا که فرآوری اجزای این سیستم در کارگاه بسیار کم میباشد و اجزای سیستم به صورت آماده با ابعاد معین به محل اجرای ساختمان حمل میکردند، عملیات خاصی برای آماده سازی یا فرآوری مصالح و قطعات در کارگاه صورت نمی گیرد که باعث افزایش دقت اجرا میشوند. در حال حاضر تختههای گچی با پهنای ۱۲۰ سانتیمتر تولید میشود و فاصله بین پروفیلهای قائم 40 یا ۶۰ سانتیمتر در نظر گرفته میشود که به منظور جلوگیری از هدر رفتن مصالح بهتر است فاصله استادها را ۶۰ سانتیمتر در نظر گرفت. مجموعه این عوامل موجب میشود که نیاز به عملیات تجهیز کارگاه به صورت سنگین و پرهزینه نباشد.
د) میزان محدودیتهای فصلی در روند اجرایی
یکی از مهمترین ویژگیهای سیستمهای صنعتی ساختمانسازی عدم نیاز به گذشت زمان در شرایط آب و هوایی معین برای مراقبت (Curing) قطعات و اجزا پس از نصب میباشد علاوه بر آن به دلیل اتصالات خشک، شرایط آب و هوایی ویژهای برای انجام اتصالات مطرح نیست و تنها محدودیت موجود، محدودیت شرایط کار افراد نصب کننده قطعات در محیطهای سخت است. بنابراین مجموع زمان پروژهها کاهش یافته، هزینههای بالاسری کمتر شده و بازگشت سرمایه سریعتر خواهدبود.
2-4-3 قابلیتهای فنی و اجرایی
این سیستم قابلیتهای متنوعی در طراحی و ساخت ساختمان با قطعات سبک را داراست. تنوع زیاد در شکل و اندازه قطعات CFS، امکانات متنوعی برای طراح مهیا کرده تا از مصالح ساختمانی بصورت مناسب و در جهت پاسخگویی اقتصادیتر به انتظارات متنوع استفاده کنندگان استفاده نماید. علاوه بر آن لازم است به خاصیت ذاتی شیوههای ساخت صنعتی یعنی افزایش امکان کنترل کیفیت نیز توجه داشت.
الف) امکان اتصال ساده قطعات با یکدیگر و با سایر قطعات و جزئیات ساختمان
باتوجه به ترکیب خطی اجزاء باربر اصلی، امکان برش پروفیلها و تختههای گچی با ابزارهای ساده، و همچنین با در نظر گرفتن ویژگیهای اتصال خشک پیچی، ونیز با آگاهی از امکان شکل دادن و حتی ایجاد قوس وانحنا در تختههای گچی، شکل پذیری سیستم و قابلیت هرگونه همجواری بین قطعات و اجزاء سیستم ویا تلفیق آنها با اجزاء و قطعات سیستمهای دیگر ساختمانی وجود دارد. در برخی پروژههای ساختمانی ملاحظه میشود که شیوه سازه ای دیگری با این سیستم تلفیق شده و در بخشهایی از ساختمان به ویژه در طبقات پایینتر مورد استفاده قرار گرفته است. این نکته موجب انعطاف پذیری بیشتر سیستم در جهت انطباق با شرایط پروژه های مختلف شده و از این طریق میتواند در جهت بهینه سازی اقتصادی پروژهها موثر باشد. ازنظر نماپذیری نیز میتوان از انواع نماهای متعارف یا نوین برای اینگونه ساختمان ها استفاده نمود.
یکی از روشهای متداول نماسازی در کشورهای صنعتی استفاده از انواع ورقهای فلزی مقاوم در برابر خوردگی به اشکال و فرمهای مختلف میباشد. این شیوه مقاومت لازم را نیز برای محافظت ساختمان در برابر عوامل جوی و محیطی فراهم میآورد. قطعات اصلی باربر یعنی استادها ورانرها را میتوان بر اساس نیازهای مختلف سازهای از ابتدا به شکلهای گوناگون تولید نمود . انواع خم کاری با رعایت اصول مربوطه
ایجاد سوراخهایی برای عبور تاسیسات مختلف، تولید شکلهای خاص برای کاربردهای مورد نیاز یا تزئینی، و مانند آنها از جمله تمهیداتی هستند که میتوان در طرح این قطعات در نظر گرفت. این امر موجب میشود که نیاز به عملیات اضافی برای ایجاد تغییرات به حداقل رسیده و از نظر اقتصادی با حداقل اجزا و قطعات، نتیجه موردنظر طراح حاصل شود،
ج) قابلیت کنترل کیفیت، افزایش دوام و نگهداری کم هزینهتر
از آنجا که کنترل کیفیت تولید قطعات (ابعاد و اندازهها و ویژگیهای کیفی مصالح) در کارخانه انجام میپذیرد، میزان خطای ساخت قطعات سیستم قابل کاهش است و این امکان از طریق آموزش و تجربه قابل دست یابی میباشد. علاوه بر آن همانگونه که پیش از این نیز عنوان شده است، تجربیات سایر کشورها نشان داده که سبکی سیستم باعث سهولت در تعمیر و نگهداری این سیستم شده و همچنین باعث افزایش مقاومت سیستم در برابر زلزله و افزایش عمر مفید بنا نیز گشته است، بطوریکه ساختمانهای ساخته شده با این شیوه در کشورهای صنعتی بیش از ۶۰ سال از عمرشان را سپری کرده اند.
د) سهولت ایجاد تغییرات، تعمیرات و اصلاح اشتباهات
یکی از مهمترین نتایج استفاده از اتصالات خشک پیچی، امکان باز کردن مجدد اغلب اتصالات و بدون تخریب یا اتلاف مصالح یا حداقل آن میباشد. این امر موجب میشود با کمترین هزینه ممکن در مراحل اجرای پروژه و یا پس از آن امکان ایجاد تغییرات، اصلاح اشتباهات و تعمیر فراهم گردد.
ه) هماهنگی ساختار اصلی سیستم با اجرای تاسیسات
برای کارگذاری تأسیسات در ساختمان، قطعات فولادی سیستم در کارخانجات سوراخ کاری میشوند. در اجرا نیز بدلیل وجود لایه آزاد میانی، تاسیسات از جمله لولههای آب، برق و مخابرات پیش از نصب تخته گچی کار گذاشته میشوند. این طرز عمل، زمان ساخت را تقلیل داده و کیفیت کار را بالا خواهد برد. علاوه بر آن امکان دسترسی به تاسیسات را جهت تعمیرات بدون تخریب و آسیب جدی فراهم میآورد. این امر موجب میشود که بخشی از هزینههای ساختمان نیز که برای عملیات تکمیلی در شیوههای سنگین وسنتی نظیر کندن دیوارها یا نازک کاریها جهت نصب تاسیسات صرف میشود در این سیستم حذف گردد.